Vooroorlogs Nederlands-Indië
Als we contact hadden met volboed Nederlanders waren wij de ondergeschikten en de blanke was de baas. In het contact met de inlanders waren wíj de baas.
Groepen inwoners voor de Tweede Wereldoorlog
60.000 witte Nederlanders (degenen waarvan de familie al generaties lang in Nederlands-Indië woont, kunnen worden aangeduid als Nederlands-Indisch)
200.000 Indische Nederlanders (mensen met een Indische en Nederlandse afkomst, ook bekend onder de term Indo-Europeanen)
60.000.000 Indonesiërs (de oorspronkelijke bewoners, in koloniale tijd ook wel inlanders of inheemsen genoemd)
1.200.000 Chinezen (destijds ook wel vreemde Oosterlingen genoemd)
'Hogere stand'
'Als Nederlanders hoorden we tot de hogere stand. We hadden een djongos, die het schoonmaakwerk deed, een kokkie die de maaltijden klaarmaakte en de boodschappen deed, een baboe voor de was, en een tuinman. We behandelden de bedienden heel respectvol.’
Josien Zijlstra-Schumacher, witte Nederlander
Kolonie met standsverschillen
Vooroorlogs Nederlands-Indië is een koloniale samenleving met grote standsverschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen. De hoogste posities in de bedrijven, het leger en het bestuur worden ingenomen door witte Nederlanders. Zij heersen over een grote groep Indonesiërs, die heel divers is qua samenstelling maar grotendeels op het platteland woont en islamitisch is. De sultans zijn de hoogste machthebbers onder de Indonesische bevolking.
'De allerlaagsten'
'Zelfs als heel jong kind was ik me zeer bewust van alle lagen in onze samenleving. Aan de top stonden de blanken, daaronder de Indische Nederlanders van gemengd bloed en onderaan de inheemsen. Dat waren wij. Wij waren de ondergeschikten; de allerlaagsten in de maatschappij, en zo werden we ook behandeld.’
Suhendro Sosrosuwarno, Indonesiër
Indische Nederlanders
Tussen de witte Nederlanders en de Indonesiërs staan de Indische Nederlanders, ook vaak Indo-Europeanen genoemd. Zij zijn voortgekomen uit huwelijken van Nederlandse mannen met Indonesische vrouwen. Officieel horen ze ook tot de Nederlanders, maar ze zijn vaak lager opgeleid en worden door veel witte Nederlanders niet als gelijken gezien.
Huidskleur speelt een belangrijke rol: hoe lichter de huidskleur, hoe meer aanzien. De meeste Indische Nederlanders zien zichzelf als Nederlanders; sommigen voelen zich meer verbonden met hun Indonesische achtergrond.
In het vervolg van deze website wordt de term witte Nederlanders voor het gemak afgekort tot Nederlanders.
Chinezen
Naast deze bevolkingsgroepen zijn er in Nederlands-Indië ook veel Chinezen, die van oudsher actief zijn in de handel.
Molukkers
Veel Indonesiërs zijn ontevreden over de koloniale situatie. Een groep Indonesische nationalisten streeft naar onafhankelijkheid. Maar er zijn ook Indonesiërs die loyaal zijn aan de Nederlanders. Bijvoorbeeld de Molukkers, die christelijk zijn geworden en vaak dienen als soldaat in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger, het KNIL.
De Nederlanders stonden aan de top van de sociale ladder, dus werd je Nederlands georiënteerd.
