Ga direct naar de hoofdnavigatie Ga naar de hoofdinhoud Ga direct naar de hoofdnavigatie Ga direct naar zoeken

Kleding op de bon

Prachtig zomerweer (…).  8 van de 10 meisjes met bloote beenen omdat de kousen gespaard moeten worden voor de wintermaanden (…). Toch is het nog een wonder dat ieder er zoo knap uitziet…
Goffe Miedema, 13 juni 1943

Import stopt

In augustus 1940 gaat textiel ‘op de bon’. Volgens dit systeem van distributiebonnen is het mogelijk om schaarse goederen eerlijk te verdelen over de bevolking. En dat is hard nodig: door de Duitse bezetting zijn de grenzen van Nederland gesloten en stopt de import van kleding en van grondstoffen zoals wol, zijde en katoen. Textiel wordt al snel schaars tot er nog nauwelijks stof te koop is. Als je kleding wilt kopen moet je bonnen, ook wel punten genoemd, inleveren , maar ook gewoon betalen. In 1940 krijgt iedereen voor een half jaar een textielkaart met 100 punten. Later krijgt iedereen nog een nieuwe textielkaart, maar daar heb je niet veel meer aan. Er is bijna niks meer te koop.

Voorblad van een voorlichtingsboekje over het gebruik van bonnen.
Voorblad van een voorlichtingsboekje over het gebruik van bonnen.
We hebben textielkaarten met punten, 100 punten ieder. Maar als je weet, dat een herenwinterjas 80 punten neemt, dan kan je wel nagaan, dat je eigenlijk niets kopen kunt.
Arnolda Huizinga-Sannes, 20 december 1940
Artikel Telegraaf 6 oktober 1940

Creativiteit, hergebruik en improvisatie

“De textielkaart beïnvloedt de mode!” kopt de Telegraaf op 6 oktober 1940. En dat klopt! De schaarste stimuleert creativiteit, hergebruik en improvisatie. In dit artikel gaat het over jurken gemaakt van resten stof, die tijdens de bezetting heel populair worden.

Kleding weggooien

Hoe groot is het contrast met nu! Per jaar gooien we alleen al in Nederland 235 miljoen kilo aan kleding weg. En onze kasten hangen vol met kleding waarvan we één derde nooit dragen. Toch is ook nu onder steeds meer modeontwerpers hergebruik een trend. Niet vanwege de schaarste zoals in de oorlog, maar door het besef dat we veel te veel textiel verspillen en daarmee grondstoffen uitputten en de aarde vervuilen.

Je kreeg de hele dag te horen: ‘Denk om je schoenen’, ‘doe voorzichtig met je broek’ (…) ‘wees zuinig op je sokken, loop niet op je sokken’
Tom Schoenmaker, 13 jaar in 1940

Textiekaarten met punten

De volgende kaarten werden uitgereikt:

  • Rood, voor mannen en jongens van 15 jaar en ouder
  • Blauw, voor vrouwen en meisjes van 15 jaar en ouder
  • Bruin, voor jongens van 3 tot 15 jaar
  • Groen, voor meisjes van 3 tot 15 jaar

Hoeveel punten had je nodig?

Kledingstuk

Man

Vrouw

Kind

Broek

28

18

11

Jasje (gevoerd)

42

38

33

Pyjama

45

30

25

Trui

21

19

14

Hemd

14

12

6

Onderbroek (lang)

14

-

9

Winterjas/mantel

80

75

50 (j)/37(m)

Japon/jurk (wol of zijde)

-

42

24

Japon/jurk (kunstzijde)

-

23

13

Mantelpakje

-

56

44

Textielkaart.

Meer artikelen uit dit dossier

Er is veel meer te vertellen over dit onderwerp. Lees snel verder op onderstaande pagina's.