Gewapend Verzet
Gewapend verzet tegen de Duitse bezetter lijkt logisch. Je hebt toch het recht om voor de vrijheid van je land te vechten?!
Eerst geen gewapend verzet
In het begin van de bezetting is er weinig verzet, en al helemaal niet met wapens. Bijna niemand heeft wapens. En de mensen kijken de kat uit de boom. Hoe zullen de Duitsers zich gedragen?
Groeiend verzet
Na een paar jaar ontstaat er gewapend verzet. Dan is de Duitse onderdrukking harder geworden. De Jodenvervolging heeft al veel slachtoffers geëist. De April/meistakingen in 1943 zijn een ommekeer: de harde Duitse reactie op de staking lokt meer en harder verzet uit.
Gevaren
Verzet plegen is gevaarlijk, maar gewapend verzet is helemaal link. Als de Duitsers je te pakken krijgen is de kans dat je het overleeft heel klein.
Veel verzetsmensen worden voor een vuurpeloton gezet en geëxecuteerd. Of ze belanden in de gevangenis of concentratiekamp, waar velen overlijden door honger, ziekte of uitputting.
Zonder proces
In de zomer van 1944 bepaalt Hitler dat verzetsacties zo hard mogelijk de kop ingedrukt moeten worden. Hij vindt dat nodig want er komt steeds meer verzet.
Wie bij zijn arrestatie gewapend is mag zonder proces worden doorgeschoten. Dat mag direct (standrechtelijk), maar ook pas na een tijdje.
Todeskandidaten
'Todeskandidaten' zijn verzetsmensen die worden gevangen gehouden tot er een verzetsactie is gepleegd. Dan worden ze als represaille (=wraakactie) in het openbaar gefusilleerd. De Duitse bezetter heeft zo een groep van die mensen 'in voorraad'.
Soms moeten voorbijgangers toekijken als er mensen uit wraak worden doodgeschoten. De lichamen blijven als afschrikwekkend voorbeeld enige tijd op straat liggen.
Wapendroppings
Hoe kom je nou aan wapens? En aan dynamiet, om te saboteren?
Dit probleem wordt vanaf augustus 1944 opgelost door de wapendroppings van de Britse luchtmacht. Containers met wapens en andere materialen worden 's nachts met een parachute uit vliegtuigen geworpen.
Van tevoren is via een illegale zendverbinding afgesproken hoe laat, waar precies, en wat precies. Dan begint een spannende onderneming voor de verzetsmensen. Ongezien 's nachts op het juiste weiland komen, de containers snel verbergen en de inhoud ervan vervoeren.
Overvallen
Verzetsgroepen overvallen distributiekantoren om aan distributiebonnen voor voedsel (en andere belangrijke producten) voor onderduikers te komen. Gemeentehuizen worden overvallen voor persoonsbewijzen. Die zijn ook nodig voor onderduikers maar ook voor verzetsmensen.
Vernielen
Om de bezetters dwars te zitten is er ook sabotage. Bruggen, spoorwegen, belangrijke gebouwen (zoals een bevolkingsregister) worden door verzetsmensen opgeblazen of in brand gestoken.
Doodschieten
Verzetsmensen gaan zelfs over tot het liquideren (doodschieten) van verraders,
NSB'ers of Nederlandse politiemensen, die fanatiek voor de Duitsers werken.
En soms worden aanslagen gepleegd op belangrijke Duitse militairen.
Riskant
Mensen liquideren is een bijzondere vorm van verzet. Dat is niet iets dat verzetsmensen zomaar eventjes doen. Vooral omdat de Duitsers daarna uit wraak onschuldige mensen vermoorden.
Verraad
Verraders zijn heel gevaarlijk. Ze doen zogenaamd hun best voor een verzetsgroep, maar vertellen ondertussen alles door aan de Duitse politie. Dan wordt plotseling de groep gearresteerd.
De Duitse bezetters proberen zo met behulp van verraders verzetsgroepen 'op te rollen'. Sommige verraders doen het voor het geld. Anderen doen het omdat ze pro-Duits zijn.
Soms pakken de bezetters mensen op, en dwingen ze daarna om zich aan te sluiten bij een verzetsgroep die ze moeten bespioneren. Doen ze dat niet, dan overkomt hun gezin iets...
Risico's
Duitsers zelf liquideren, dat doet het verzet wel, maar niet zo vaak. Het risico van gruwelijke wraakacties is te groot. Bij NSB'ers en verraders is dat risico kleiner.
Wat moet je doen? Geweld gebruiken?
De keuze om verraders of Duitsers te doden is niet makkelijk. Mag je dezelfde gewapende oplossingen gebruiken als de vijand? Hoeveel gevaar loop je zelf? Wat zullen de Duitsers uit wraak doen? En weet je wel zeker dat het genoeg voordeel oplevert?
De bevolking om begrip vragen
In de illegale kranten leggen verzetsgroepen uit waarom ze soms mensen doodschieten. Het is belangrijk om er voor te zorgen dat mensen daarvoor begrip hebben en zich niet tegen het verzet keren. De Duitse propaganda doet er natuurlijk alles aan om de verzetsmensen die aanslagen plegen als misdadigers af te schilderen. De Duitsers spreken over terroristen!
Het Parool: mag je landverraders doden?
De hele voorpagina van de ondergrondse karnt Het Parool van 15 oktober 1943 gaat over: "Is het dooden van landverraders zedelijk verantwoord?". De ondertitel is: 'Totale oorlog eischt totaal verzet'.
Vrouwen in (gewapend) verzet
De Duitse bezetters denken dat vrouwen niet zoveel aan verzet doen. Dat is niks voor vrouwen. Daarom letten ze minder op vrouwen. Het Duitse vooroordeel wordt zo dus een voordeel voor het verzet...
Vrouwen doen vooral koerierswerk: vervoeren van informatie, illegale kranten, wapens, distributiebonnen en onderduikers. Maar ook zijn er vrouwen die gewapend verzet plegen, zoals Reina Prinsen Geerligs, Truus Oversteegen en Hannie Schaft.
Ik was erbij
De roodharige studente Hannie Schaft sluit zich in 1943 in Haarlem aan bij een verzetsgroep. De groep liquideert verraders. Noodzakelijk werk, vinden Hannie en haar strijdmakker Truus Oversteegen.
Zij vertelt: 'We hadden geen gevangenissen, dus er was geen andere oplossing. Ik vermomde me als man, zodat ik samen met Hannie Schaft een verliefd stelletje kon spelen. Dan sta je daar zogenaamd te vrijen, met het pistool schietklaar. Zo'n vent komt de deur uit en je gaat er achteraan, heel zenuwachtig. Dan geef je elkaar nog een kick, van 'daar gaat ie, die schoft', om elkaar te steunen op dat moeilijke beslissingsmoment.'
De Duitse politie zoekt op een gegeven moment een roodharig meisje, dus Hannie verft haar haar zwart. Het helpt niet. In 1945 -vlak voor de bevrijding- wordt ze toch gearresteerd en in de duinen bij Bloemendaal doodgeschoten. Het meisje met het rode haar is waarschijnlijk de bekendste verzetsvrouw van Nederland.
Lees hier uitgebreid over Hannie Schaft en haar strijdmakkers.
