Ga direct naar de hoofdnavigatie Ga naar de hoofdinhoud Ga direct naar de hoofdnavigatie Ga direct naar zoeken

Symbolen en het hakenkruis

Symbolen zijn tekens met een betekenis en sommige zijn heel oud. Veel symbolen hebben met religie (geloof) te maken, of met politiek.

Symbolen: herkenbaar

De hele wereld is vol van symbolen. Veel mensen herkennen bijvoorbeeld al van verre de McDonalds aan het symbool met de gele M. Bijna iedereen kent het symbool van de Olympische Spelen of van het Rode Kruis. Dat is het doel van het symbool: het is voor iedereen makkelijk herkenbaar.

Symbool van de Olympische spelen.
Symbool van de Olympische spelen.
Een Christelijk kruis en een islamitische hand van Fatima.
Een Christelijk kruis en een islamitische hand van Fatima.

Voorbeelden van symbolen

Enkele andere voorbeelden van symbolen zijn: het Christelijke kruis, de duif met palmtak voor de vrede, de hand van Fatima uit de Islam voor bescherming, een kaarsje met prikkeldraad voor Amnesty International.

Hand van Fatima met Davidster.

Hand van Fatima en Davidster

Op deze foto zie je een halsketting met twee symbolen: de hand van Fatima met daarin de Davidster. De hand van Fatima' brengt de drager geluk en houdt het kwaad tegen. Fatima is de dochter van de profeet Mohammed. Volgens de moslims verwijzen de vijf vingers naar de vijf verplichtingen van het geloof: vijf maal bidden per dag, geloofsbelijdenis, geven van aalmoezen, vasten gedurende de Ramadan en eens in je leven een pelgrimstocht naar Mekka maken.

Over de hand zou Mohammed ooit tegen zijn volgelingen hebben gezegd: 'Dit is het meest volmaakte werktuig dat we van God hebben ontvangen. Het biedt de beste bescherming'. Het symbool wordt gebruikt bij sieraden, deurkloppers, mozaïeken en in versieringen op muren en in auto's.

Hakenkruis

Het hakenkruis, dat ook swastika wordt genoemd, is een oud symbool dat al vanaf de prehistorie voorkomt in Europa, Azië en Noord en Zuid Amerika. De oudste swastika's zijn gevonden bij de Mesopotamische beschaving van Sumerië in het hudige Irak (4000 - 2000 v. Chr.); en bij de Indusbeschaving (3300 - 1300 v. Chr.), die zich uitstrekte rond de rivier de Indus in Pakistan en het westen van India. 

Swastika op een schaal van de Indusbeschaving.
Swastika op een schaal van de Indusbeschaving.

Sanskriet

Het woord swastika komt uit het sanskriet, een oude taal uit India die nog steeds in gebruik is. Letterlijk betekent het woord swastika 'wel-zijn-teken'. Het symbool staat voor de vier windstreken, jaargetijden en levensfasen en voor de eeuwige kringloop (levensrad); en voor de zon, geluk, levenskracht en beweging. Het hakenkruis is van oorsprong een positief symbool. In oosterse culturen wordt het vooral in religieuze context nog steeds gebruikt.

Hedendaagse tempel in India versierd met swastikas.
Hedendaagse tempel in India versierd met swastikas.
Nazi's dragen vaandels met hakenkruizen bij een partijbijeenkomst.
Nazi's dragen vaandels met hakenkruizen bij een partijbijeenkomst.

Ariërs

Het hakenkruis staat tegenwoordig vooral bekend als het symbool van nazi-Duitsland. In de jaren '20 van de vorige eeuw wordt het door de nazi's tot het symbool van hun beweging en hun partij, de NSDAP, gemaakt. Ze gebruiken het hakenkruis overal: op kleding, vlaggen, gebouwen, boeken, posters etc. Zo wordt het een symbool van het kwaad.
De nazi's denken dat de swastika een 'arische' oorsprong heeft. Zij zien het blonde, zuivere oervolk der Ariërs als de voorouders van de Germanen en de Duitsers (het 'Arische ras'). De Ariërs zouden volgens de nazi's afkomstig zijn uit Azië, uit het gebied dat later India ging heten. Na lange trektochten zou het volk in noordwest Europa zijn gaan wonen en het hakenkruis hebben meegenomen.