Josephine Baker. Een leven vol verzet.
Te zien vanaf 18 april 2025
In 2025 is het vijftig jaar geleden dat Josephine Baker overleed, één van de beroemdste zwarte artiesten van de twintigste eeuw. Ze ontvluchtte de racistische Verenigde Staten om in Parijs te gaan werken als danseres en zangeres. Baker was haar tijd vooruit als activiste voor gelijke rechten. Ook was ze actief in het verzet tegen nazi-Duitsland en had ze een band met Nederland. Vanaf 18 april toont Verzetsmuseum Amsterdam dat in de tentoonstelling Josephine Baker: een leven vol verzet.
Josephine Baker, geboren in 1906 in Saint Louis, Missouri, groeide op in armoede en in een samenleving die gekenmerkt werd door racisme en segregatie. Als jong meisje ontwikkelde ze een passie voor dans en theater, wat haar uiteindelijk naar Parijs bracht. Daar brak ze door als wereldster, vooral bekend om haar revolutionaire optredens, zoals de beroemde Danse Sauvage met het iconische bananenrokje. Haar succes in Frankrijk betekende een doorbraak in een tijd waarin zwarte artiesten zelden erkenning kregen.
Naast haar artistieke carrière was Baker een gedreven activiste. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot ze zich aan bij het Franse verzet. Ze gebruikte haar beroemdheid om geheime informatie te smokkelen en werkte als spion voor de geallieerden. Haar moed en inzet in de strijd tegen nazi-Duitsland werden later erkend met verschillende onderscheidingen. In 2021 werd zij met veel eerbetoon als eerste zwarte vrouw bijgezet in het Parijse Panthéon.
Na de oorlog bleef Baker zich inzetten voor burgerrechten en gelijkheid. Ze adopteerde twaalf kinderen uit verschillende landen, haar zogenaamde "regenbooggezin", om haar idealen van wereldvrede en gelijkheid in praktijk te brengen. Ze bleef strijden tegen racisme, zowel in de Verenigde Staten als in Europa. In 1963 liep ze met Martin Luther King mee in de March on Washington, waarbij ze de enige vrouwelijke spreker was.
De tentoonstelling in het Verzetsmuseum biedt een overzicht van Josephine Bakers veelzijdige leven en erfenis. Het belicht haar jeugd in Amerika, haar artistieke triomfen in Parijs, haar bijdrage aan het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, en haar langdurige invloed als voorvechtster van gelijke rechten. Ook haar regenbooggezin en haar bijzondere band met Nederland komen aan bod.
In de tentoonstelling wordt tot slot speciale aandacht besteed aan de grote invloed die Josephine Baker heeft gehad op latere generaties. Haar iconische verschijning en zelfbewuste uitstraling zijn tot op de dag van vandaag een belangrijke bron van inspiratie voor mode en popcultuur. Wereldsterren als Beyoncé, Madonna en Diana Ross hebben zich direct door haar laten inspireren. Jean Paul Gaultier, Prada en Dior hebben haar gedurfde stijl weerspiegeld in hun ontwerpen. De tentoonstelling toont ook werk van de Nederlandse danser/choreograaf Sedrig Verwoert en kunstenaar/modeontwerper Lissa Brandon, die hun creaties hebben laten beïnvloeden door Bakers unieke visie en erfenis.