Jan Kanis

Aanvulling/wijziging, Willem van Norel 28 sept. 2015, Van mijn moeder Wijmpje Kornelia Kanis gehuwd met H.Lubbers en een zuster van ome Jan, hebben wij gehoord dat ome Jan nog maar 79 pond woog bij de bevrijding door de Amerikanen. Met vr. gr. C.H.Lubbers,

Aanvulling De heer Weijel heeft uiteraard gelijk. De woonplaats van de familie moet uiteraard Amersfoort zijn. De geboorteplek van Jan Kanis is Oldebroek (zonder de letter n). Hartelijke groet, Willem van Norel

In het overzicht van de heer Van Norel staat, dat de familie Weijel en hun zoons Karel en Joop uit Amsterdam kwamen. Dat is niet zo. Zij woonden in Amersfoort, waardoor zij met Jan Kanis in contact konden komen.

Mijn stiefvader was Jaap Kanis (1902), de jongere broer van Jan. Regelmatig gingen we op bezoek bij de diverse familieleden van Jan en Jaap, soms ging ik als enige mee met Jaap. Ook hebben mijn moeder en Jaap de familie in de VS bezocht (Gart). Na de dood van Jaap (1977) heeft mijn moeder altijd het contact met enkele familieleden onderhouden en met name enkele zusters van Jan en Jaap, tot ze zelf in 2001 kwam te overlijden. Hier in huis heb ik ergens nog een typische portretfoto van Jan, als je bij ons thuis zei "kamp Amersfoort", dan was dat voldoende uitleg om de gezichtsuitdrukking te begrijpen. Die foto zou ik moeten opzoeken, hij stond op een kastje en verdween toen in een kastje en na het overlijden van mijn moeder ligt hij hier ergens in een doos. Genoemde Bert Manasse kwam bij Jaap te wonen en met de familie Manasse hebben we jaren contact onderhouden, zoals bezoeken met verjaardagen. Nu weet ik hoe Bert Manasse bij Jaap is gekomen.

Hallo Mevrouw van Mourik-Kanis, Ik hoop dat alles goed met u gaat, en ook met uw man. Ik heb op de Kingmaschool gezeten. Dus onze wegen hebben elkaar gekruist. Ben nu 50 jaar. Niet wetende dat uw vader en mijn Opa elkaar ook kende uit Dachau.

Ik ben de derde dochter van Jan en Nel Kanis -Paans. Inmiddels woon ik weer in Amersfoort. Vorige maand, augustus 2016 heb ik Maud Dahme - Peper ontmoet , we hebben kontakt gekregen via mijn jongste zusje Ingrid Steppic - Kanis (USA, SEATTLE). We hebben samen geluncht in het Berghotel, voor beiden een vertrouwde plek. Het was zo'n bijzondere ontmoeting, net of we elkaar al jaren kenden. En eigenlijk was dat ook zo: in 1942, in de zomer, werden Maud Peper en haar zusje Rita door hun vader naar ons huis op de Anna Paulownalaan 36 gebracht. Ze hebben bij ons gelogeerd en mij daar ook meegemaakt als baby van nog geen jaar, voordat mijn vader Jan Kanis ze naar een veilige boerderij in Oldebroek heeft gebracht. Zij beiden en hun ouders hebben de oorlog overleefd en zijn later naar de VS geëmigreerd. We hebben afgesproken kontakt te houden!

Ik ben de jongste dochter van Jan en Nel Kanis. Graag zou ik meer weten over Henk Koelewijn en Willem van Norel, en wat hun relatie tot Jan Kanis was. Ik woon in Seattle, in de VS. Ik heb kontakt met Maud Peper die als kind door mijn vader naar Oldebroek gebracht werd.

Geachte familie Kanis, Hierbij plaats ik de brief die uw familielid geschreven heeft aan mijn familie ter aanleiding van het overlijden van mijn grootvader. Misschien dat u het interessant vind. Met vriendelijke groet, Henk Koelewijn

JAN KANIS (1900-1972) ”Wat de taal ook moge zijn, Engels, Hebreeuws of Nederlands, mijn woorden hebben maar één betekenis, willen maar één ding tot uitdrukking brengen, de dankbaarheid van het joodse volk, waarvan ik slechts een nederige representatrice ben, aan u mijnheer en mevrouw Kanis. Ze willen u vertellen hoe dankbaar ons volk u is, omdat u in de zo donkere dagen van het Nederlandse en joodse volk met gevaar voor eigen leven slechts één doel voor ogen had: het redden van mensenlevens. U bent de goede en rechtvaardige.” Deze woorden sprak mevrouw Thya Nir, consul van Israël, op 6 juni 1971 op een bijeenkomst in het raadhuis te Doornspijk ter gelegenheid van de uitreiking van de Yad Vashemonderscheiding aan verzetsman Jan Kanis uit ’t Harde. Tijdens de bezettingsjaren had Jan Kanis vanuit zijn toenmalige woonplaats Amersfoort ongeveer veertig joodse landgenoten geholpen aan een onderduikadres. Jan Kanis werd geboren op 25 december 1900 te Oldebroek. Hij was de oudste zoon van timmerman Hendrik Kanis (1872-1944) en vroedvrouw Aaltje Hoogland (1876-1941). Jan Kanis kreeg in 1920 een baan bij de P.T.T. in Harderwijk en later in Amsterdam. Hij trouwde op 27 januari 1927 te Ermelo met Petronella (Nel) Paans. In 1932 werd Jan Kanis kantoorhouder te Oldebroek. Enkele jaren later lieten Jan en Nel een huis bouwen aan de Noordweg. Daar woonde het gezin Kanis van mei 1935 tot 9 mei 1940. Kort voor het uitbeken van de oorlog kreeg Jan Kanis een benoeming als commies op het postkantoor te Amersfoort. Het huis aan de Noordweg werd korte tijd later bij het schietterrein van de legerplaats Oldebroek gevoegd. In Amersfoort raakte Jan Kanis vanaf 1942 betrokken bij het verzetswerk. Na de eerste deportaties van de joden voelde Jan Kanis het als zijn plicht om zich in te zetten voor zijn medemens. Hij zorgde met name voor onderduikadressen. Via zijn werk op het postkantoor kon Jan Kanis een ingenieus systeem ontwerpen waardoor onderduikers konden corresponderen zonder dat de verblijfsplaats bekend werd. In juli 1942 nam Jan Kanis gedurende drie dagen drie joodse kinderen in huis: de zusjes Maud en Rita Peper en Bertje Manasse. Jan Kanis bracht Maud en Rita onder bij Hendrik Spronk en Coba Flier aan de Zuiderzeestraatweg te Oldebroek. Betje Manasse kreeg eerst onderdak bij zijn broer Chris Kanis in Oldebroek, later bij zijn broer Jaap. Gelukkig liep het met de meeste joodse onderduikers goed af. Ook met het joodse echtpaar Weijel uit Amsterdam met hun zoons Karel en Joop. Jan Kanis zorgde ook voor dit gezin voor onderduikadressen in Oldebroek Op 11 februari 1944 deed Jan Kanis mee aan de overval op het distributiekantoor in Amersfoort. Deze overval mislukte. Jan Kanis moest onderduiken, maar liep kort daarna in de val en werd door de Duitsers gearresteerd. Jan werd overgebracht naar de Duitse afdeling van het Huis van Bewaring aan de Havenstraat te Amsterdam. Daar werd hij verhoord door de S.D., maar Jan bleef zwijgen. Kort daarna werd Jan Kanis overgebracht naar Kamp Vught en vandaar op 24 mei 1944 op transport gesteld naar Dachau. Op 18 juni 1944 volgde het transport naar kamp Natzweiler in de Elzas. Daar overleefde hij onder zware omstandigheden. Via kamp Natzweiler keerde Jan Kanis terug naar Dachau. Daar werd hij op 29 april 1945 door de Amerikanen bevrijd. Jan Kanis woog op dat moment nog maar 79 kilo en leed aan vlektyfus. Zes weken lang werd Jan Kanis verzorgd in een Amerikaans hospitaal. Daar herstelde zijn gezondheid langzaam. Op 6 mei 1945 schreef Jan Kanis vanuit Dachau een briefje naar zijn gezin in Amersfoort: Lieve vrouw en kinderen. God zij dank, we zijn door de Amerikanen bevrijd. Mijn gezondheidstoestand is vrij goed. Ik zal deze maand nog wel hier moeten blijven. Ik hoopte met Winfrieds verjaardag thuis te zijn, maar dat kan helaas niet. Wil familie enz. in kennis stellen. De dagen duren nu lang, want o ik verlang zoo naar jullie. Innig omhelsd, veel liefs en zoenen. Jan. Jan Kanis woonde de laatste periode van zijn leven in een woning aan de Houtrustweg op ’t Harde. Hij stierf op 11 december 1972.